چرا جداسازی آب شرب و مصرفی بعید به نظر میرسد؟

جداسازی شبکه آب شرب از آب غیرشرب، رویایی دور از دسترس یا راهکاری برای عبور از بحران آب؟ این طرح اگرچه در نگاه اول راهکاری ایده‌آل برای مدیریت پایدار منابع آب به نظر می‌رسد، اما تاکنون در هیچ کشوری به صورت سراسری اجرا نشده است. دلیل اصلی، هزینه‌های سرسام‌آور احداث و نگهداری دو شبکه موازی و از سوی دیگر، نبود استانداردهای جهانی برای «آب بهداشتی» است.

در واقع مدل رایج در جهان، ارائه یک آب باکیفیت آشامیدنی برای همه مصارف است. اما در برخی از کشورها این نوع جداسازی یک مفهوم پیشرفته در مدیریت پایدار آب و مربوط به بحث تصفیه و توزیع آب مطابق با مصارف مختلف است. در خصوص این مدل، به جای تولید یک آب باکیفیت یکسان برای همه مصارف، آب با کیفیت‌های مختلف برای مصارف مختلف تولید و توزیع می‌شود.

مقرون به صرفه نیست

در همین راستا، رئیس مرکز سلامت محیط کار وزارت بهداشت در گفت‌و‌گو با خبرنگار روزنامه ایران عنوان کرد: «این طرح مصوب نشد که به مرحله اجرا برسد. از سوی دیگر اجرای چنین طرحی مستلزم ایجاد زیرساخت‌‌های اساسی است. به طوری که برای انجام این طرح باید زیرساخت‌های مربوطه را ابتدا ایجاد کرد و شبکه موجود آبرسانی کشور را یا باید تبدیل به شبکه آب غیرشرب کنند و شبکه جدیدی برای آب شرب ایجاد شود که از نظر اقتصادی اصلاً مقرون به صرفه نیست دو شبکه موازی آب داخل شهرها داشته باشیم. بنابراین در چنین شرایطی می‌توانند از روش‌‌های جایگزین مانند توزیع آب شرب در بسته‌بندی‌های مخصوص توسط شرکت‌های آب و فاضلاب استفاده کنند تا آب مورد نیاز مردم تأمین شود.» 

ضرورت تدوین استاندارد جدید برای آب غیرشرب

محسن فرهادی یک پیش ‌شرط اساسی برای تغییر این سیستم عنوان کرد و گفت: «ما نمی‌توانیم برای حفظ سلامت مردم، آبی را که در دسترس آنها قرار می‌دهیم به آب شرب و غیرشرب تقسیم کنیم، زیرا در حال حاضر هیچ استانداردی برای آب غیرشرب داخل شبکه آبرسانی ایران وجود ندارد.» فرهادی تصریح کرد: «در حال حاضر برای آب شرب، استاندارد‌های ملی دقیق میکروبی، شیمیایی و فیزیکی وجود دارد که با حضور مجرب‌‌ترین متخصصان و نمایندگان وزارت بهداشت تدوین شده و وزارت نیرو موظف است مطابق قانون آبی مطابق با این استاندارد‌ها را در اختیار مصرف‌کنندگان قرار دهد.»  وی تأکید کرد: «اگر بخواهند چنین طرحی را اجرا کنند باید ویژگی‌های قابل توجهی(استانداردی مشخص) برای آن در نظر بگیرند و نمی‌توانند آبی با مشکل آلودگی میکروبی را حتی برای مصارفی همچون استحمام در شبکه آبرسانی وارد کنند، زیرا ممکن است باعث مشکلات پوستی و چشمی برای مصرف‌کنندگان شود.»

 

چالش استاندارد برای جداسازی آب شرب از آب بهداشتی

همچنین یکی از مسئولان مطلع در شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور(آبفای کشور)، با اشاره به موانع اجرای طرح جداسازی آب شرب از آب بهداشتی اظهار کرد: «اولین قدم برای اجرای این طرح، تدوین استانداردی برای آب بهداشتی است که منظور از آب بهداشتی، آبی است که برای مصارف بهداشت فردی مانند استحمام، سرویس بهداشتی و روشویی استفاده می‌شود. در حال حاضر استاندارد‌های مشخصی برای آب شرب و پخت ‌و پز وجود دارد، اما استاندارد مدونی برای آبی که صرفاً برای مصارف بهداشتی استفاده می‌شود، تعریف نشده است. 

این مقام مسئول با بیان اینکه تدوین چنین استانداردی نیازمند همکاری وزارت بهداشت، سازمان ملی استاندارد و سایر نهادهای مربوطه است، افزود: «بر اساس مطالعات، تحقیقات میدانی و مکاتبات با دانشگاه‌‌های معتبر علوم پزشکی و مراجع بین‌المللی، در هیچ کشوری استاندارد جداگانه‌ای برای آب بهداشتی از شرب تعریف نشده است. در بسیاری از کشورها، آبی که از طریق لوله ‌کشی توزیع می‌شود، همان آب شرب است و برای تمام مصارف از جمله آشامیدن و استحمام استفاده می‌شود.» وی تصریح کرد: «نگرانی وزارت بهداشت و دغدغه اصلی، حفظ سلامت مردم است. بنابراین نظر کارشناسی این است که آبی که برای مصارف بهداشت فردی استفاده می‌شود، از همان استاندارد‌های سختگیرانه آب شرب تبعیت کند. این موضوع، پایه اصلی طرح جداسازی را با چالش مواجه می‌سازد.»