شناخت جهان، بیداری تاریخی ایرانیان را رقم زد

باشگاه خبرنگاران جوان – محمدهادی محمودی، مدیر اندیشکده علم و سیاست فارسی در برنامه تلویزیونی «جریان» شبکه یک سیما به تبیین مفهوم ایران و تاریخ معاصر پرداخت.

وی با اشاره به دشواری تعیین مرز دقیق برای آغاز تاریخ معاصر ایران گفت: تاریخ معاصر زمانی آغاز شد که ایرانیان با مسئله جهان به‌صورت جدی روبه‌رو شدند. در واقع، ما در دوره‌ای از خواب بیدار شدیم و متوجه شدیم جهانی وجود دارد که در آن سهم چندانی نداریم و آن را به‌درستی درک نمی‌کنیم. از آن زمان که بیداری ایرانیان در تاریخ روشنفکری شکل گرفت، تاریخ معاصر ما آغاز می‌شود.

محمودی در پاسخ به این پرسش که آیا ایرانیان در دوران قاجار از تحولات جهان غرب بی‌اطلاع بودند، افزود: در آن زمان تصور می‌کردیم هر سرزمینی می‌تواند سرنوشت خود را تعیین کند و قرار نیست جهانی یکپارچه وجود داشته باشد. ما تفاوت میان ایرانی و فرنگی را همانند تفاوت میان ایرانی و عثمانی می‌پنداشتیم و از وجود تفاوتی بنیادین در شیوه تفکر، ارزش‌ها و قدرت آنها آگاهی نداشتیم. در واقع، ناآشنایی ما با جهان جدید، آغاز ورودمان به تاریخ معاصر بود.

مدیر اندیشکده علم و سیاست فارسی همچنین درباره نوع مواجهه ایرانیان با جهان گفت: از آن زمان تاکنون، دو نوع مواجهه با جهان شکل گرفته است؛ مواجهه منفعل و مواجهه فعال. مواجهه منفعل یعنی تلاشی شتاب‌زده برای رفع عقب‌ماندگی از غرب، که در همه طیف‌های فکری نمایندگانی دارد. در مقابل، امام خمینی (ره) نماد مواجهه فعال با جهان بود.