به گزارش رونویس، بذرهایی که نه تنها کیفیت ظاهری محصول را تغییر داده‌اند، بلکه اقتصاد کشاورزی و الگوهای کشت را نیز در کشورهای مختلف از جمله ایران تحت‌تأثیر قرار داده‌اند. اما بذر هیبریدی دقیقا چیست و وضعیت آن در ایران چگونه است؟
بذر هیبریدی چیست؟
بذر هیبریدی نتیجه تلاقی کنترل‌شده دو والد اصلاح‌شده است؛ والدهایی که هرکدام ویژگی‌های برتر خود را – مانند مقاومت به بیماری، اندازه بزرگ‌تر یا طعم بهتر – به نسل جدید منتقل می‌کنند. به زبان ساده، بذر هیبریدی «ترکیب برگزیده‌ای» از بهترین صفات است و برخلاف تصور عمومی، تراریخته (GMO) نیست. این بذر نتیجه دستکاری ژنتیکی آزمایشگاهی نیست، بلکه محصول همان روش‌های سنتی اصلاح نژاد اما در مقیاس علمی و دقیق است.
چرا بذرهای هیبرید محبوب شدند؟
– افزایش چشمگیر عملکرد در واحد سطح
– یکنواختی ظاهری محصول
– مقاومت بالاتر به آفات و بیماری‌ها
– کاهش مصرف سموم
– رشد سریع‌تر و برداشت زودتر
به همین دلیل در محصولاتی مانند گوجه‌فرنگی، خیار، فلفل، بادمجان، هندوانه و ذرت تقریباً تبدیل به استاندارد جهانی شده‌اند. اما نقطه ضعف مهم هم دارند: نسل دوم این بذرها کارایی نسل اول را ندارد؛ بنابراین کشاورز مجبور است هر سال بذر جدید خریداری کند.
تلاش برای خودکفایی
در سال‌های اخیر، مؤسسات تحقیقاتی و شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی وارد عرصه تولید بذر هیبریدی شده‌اند. نتایج این تلاش‌ها در برخی محصولات مثل: خیار گلخانه‌ای، گوجه‌فرنگی، فلفل و برخی بادمجان‌ها امیدبخش بوده و نمونه‌های ایرانی با استقبال خوب مواجه شده‌اند.
چند روز پیش عباس حاجی‌حسینی رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان یزد از بهره‌مندی توان اجرایی یک شرکت دانش‌بنیان در تولید بذر هیبرید به‌عنوان برنامه‌ای تحولی و پایدار در راستای تکمیل زنجیره تولید در این استان خبر داد. او گفت: با بررسی بیش از ۱۴۰۰لاین مادری و ارزیابی‌های منطقه‌ای نسل ششم فلفل، نسل هشتم گوجه، نسل هشتم تا یازدهم خیار و اولین هیبرید بادمجان شناسایی و تولید شد. وابستگی ۹۸درصدی به واردات بذر هیبرید سبزی و صیفی چالش بزرگی است. این وابستگی سالانه میلیون‌ها دلار هزینه واردات به کشور تحمیل می‌کند که تسهیل‌گری و نظارت برای بهره‌گیری از توان واحدهای دانش‌بنیان در تولید بذر هیبرید گلخانه‌ای در یزد، علاوه بر تأمین نیاز داخلی، وابستگی به واردات را نیز قطع خواهد کرد.
۶ رقم بذر هیبرید فناورانه بومی وارد سبد غذایی می‌شود
ارژنگ جوادی، دبیر ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان غذا و کشاورزی معاونت علمی هم می‌گوید: یکی از این دستاوردهای اخیر ما تولید ارقام اولیه بذرهاست. شرکت‌های ما فرآیند چندساله‌ای که بسیار طولانی و پرهزینه است را با فناوری کوتاه‌تر کردند تا به عرضه برسد. اکنون ۶رقم بذر هیبرید فناورانه درحال طی مراحل ثبت هستند که شامل ارقام در حوزه سبزی، صیفی و غلات می‌شوند.
چالش‌های موجود
کارشناسان معتقدند اگر ایران قصد کاهش وابستگی و تبدیل شدن به تولیدکننده مهم بذرهای هیبریدی را دارد، باید به سمت ایجاد «صنعت بذر» حرکت کند، نه صرفا «تکثیر بذر».
– کمبود زیرساخت‌های پژوهشی گسترده
– سرمایه‌گذاری کم در بخش R&D کشاورزی
– ضعف نظام توزیع و نظارت بر کیفیت بذرها
– رقابت سنگین با برندهای چندده‌ساله بین‌المللی
|
مطالب پیشنهادی از سراسر وب |
