مرگ زودرس و کاهش باروری، چالش‌های اصلی نظام سلامت ایران

باشگاه خبرنگاران جوان – رضا ملک‌زاده در اختتامیه دوازدهمین جشنواره پژوهشی حکیم شرق، اظهار کرد: در آن دوران تلاش‌های فراوانی برای شکل‌گیری و ارتقای دانشگاه صورت گرفت و بار‌ها از شیراز به فسا آمدم تا درس فیزیولوژی ارائه کنم.

وزیر اسبق بهداشت و معاون پیشین تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت در ادامه به دستاورد‌های نظام سلامت ایران اشاره کرد و افزود: پس از انقلاب اسلامی، میزان مرگ‌ومیر کودکان و مادران به‌طور چشمگیری کاهش یافت و امید به زندگی از حدود ۴۵ سال در دهه ۱۹۵۰ به بیش از ۷۹ سال برای زنان و ۷۶ سال برای مردان افزایش پیدا کرد. یکی از عوامل اصلی این پیشرفت، ارتقای سطح سواد زنان ایرانی بود.

ملک‌زاده با بیان اینکه ایران در تربیت پزشکان عمومی، متخصص و فوق تخصص رشد چشمگیری داشته است، گفت: زنان در حوزه سلامت از نظر تحصیلات حتی از مردان پیشی گرفته‌اند. همچنین ایران در تولید علم و مقالات علمی در سطح منطقه پیشتاز بوده است.

او در بخش دیگری از سخنان خود به چالش‌های امروز نظام سلامت اشاره کرد و اظهار داشت: مرگ زودرس، یعنی مرگ پیش از ۷۰ سالگی، در ایران بسیار بالاست. مهم‌ترین عوامل این مرگ‌ها بیماری‌های قلبی و عروقی، سکته‌های مغزی، سرطان‌ها، دیابت و بیماری‌های مزمن ریوی هستند؛ تنها در یک سال، بیش از ۹۲ هزار نفر در ایران دچار سکته قلبی و ۴۳ هزار نفر دچار سکته مغزی می‌شوند. این بیماری‌ها تا ۸۰ درصد قابل پیشگیری‌اند.

ملک‌زاده افزود: نزدیک به ۵۰ درصد ایرانیان بالای ۵۰ سال فشار خون بالا دارند و حدود ۶۵ درصد چربی خون بالا. ترکیب این دو عامل، خطر سکته‌های قلبی و مغزی را به شدت افزایش می‌دهد.

غربالگری در سنین ۳۰ تا ۴۰ سالگی

رئیس پژوهشکده گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران تاکید کرد: باید همه ایرانیان در سنین ۳۰ تا ۴۰ سالگی یک بار غربالگری شوند؛ در این بررسی، فشار خون، چربی خون و اندازه دور شکم باید کنترل شود تا افرادی که استعداد ابتلا به سکته‌های قلبی و مغزی دارند شناسایی شوند؛ این افراد می‌توانند با اصلاح سبک زندگی و در صورت نیاز مصرف دارو، از بروز سکته جلوگیری کنند و ده سال عمر سالم به دست آورند.

ملک‌زاده همچنین به موضوع جمعیت و باروری پرداخت و گفت: نرخ زاد و ولد در ایران به‌شدت کاهش یافته است؛ برای نخستین بار در سال ۱۴۰۳ تعداد تولد‌ها به زیر یک میلیون رسید؛ این کاهش باروری یکی از چالش‌های جدی آینده کشور است و قوانین مصوب نیز نتوانسته‌اند تاثیر موثری در افزایش نرخ تولد داشته باشند.

او با اشاره به مطالعه بزرگ در یکی از استان‌های شمالی کشور افزود: این مطالعه نشان داد که شیوع بالای سرطان مری در این منطقه ناشی از هفت عامل اصلی است شامل مصرف کم سبزیجات و میوه، نوشیدن چای داغ، بهداشت ضعیف دهان و دندان، مصرف تریاک، استفاده از آب انبار آلوده، آلودگی هوای داخل خانه و سبک زندگی ناسالم است.

این استاد ممتاز دانشگاه افزود: این عوامل در مجموع ۷۰ درصد علت شیوع بالای سرطان مری در این نقطه از ایران بودند. مطالعه روی ۵۰ هزار نفر طی ۲۰ سال نشان داد که ۶۳ درصد آنان پیش از ۷۰ سالگی فوت می‌کنند.

در ادامه ملک‌زاده به طرح پلی‌پیل وی اشاره کرد و توضیح داد: این قرص ترکیبی از دارو‌های فشار خون، چربی و آسپرین است که مصرف آن می‌تواند تا ۵۷ درصد سکته‌های قلبی و مغزی را کاهش دهد.

رئیس پژوهشکده گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران همچنین به مطالعه پرسش‌همگانی (Persian Cohort) اشاره کرد و گفت: این مطالعه با مشارکت دانشگاه‌های تیپ یک، تیپ دو و تیپ سه کشور آغاز شد. دانشگاه علوم پزشکی فسا نیز یکی از مراکز فعال این پروژه بود؛ در این مطالعه، بیش از ۲۲۰ هزار نفر از سراسر ایران وارد طرح شدند و اطلاعات کامل شامل آزمایش خون، ادرار، ناخن و داده‌های بالینی از آنان جمع‌آوری شد.

ملک‌زاده تاکید کرد: با وجود پیشرفت‌های چشمگیر در حوزه سلامت، چالش‌های اصلی امروز ایران بیماری‌های غیرواگیر، کاهش نرخ باروری و مرگ زودرس است. غربالگری در سنین ۳۰ تا ۴۰ سالگی و اصلاح سبک زندگی می‌تواند نقش مهمی در پیشگیری از این مشکلات داشته باشد.

ضرورت حرکت دانشگاه‌ها به سمت «نسل نو»
رئیس دانشگاه علوم پزشکی ایران نیز در جشنواره حکیم شرق دانشگاه علوم پزشکی فسا و آیین تجلیل از پژوهشگران و فناوران برتر دانشگاه بر ضرورت حرکت دانشگاه‌ها به سمت «نسل نو» و مسئله‌محور کردن تحقیقات برای حل معضلات جامعه تاکید کرد و نمونه موفق غربالگری نوزادان را الگویی برای تبدیل پژوهش به سیاست ملی دانست.

نادر توکلی ضمن ابراز خرسندی از حضور در فسا و یادآوری خاطرات دوران تحصیل خود در این دانشگاه، پیشرفت‌های دانشگاه را در سال‌های اخیر مایه مباهات دانست و گفت: دانشگاه‌ها باید از نسل‌های سنتی آموزش فراتر رفته و به سمت دانشگاه‌های نسل نو حرکت کنند؛ دانشگاه‌هایی که علاوه بر آموزش و پژوهش، در حل مسائل جامعه نقش‌آفرین باشند.

او با اشاره به نمونه موفق غربالگری نوزادان مبتلا به کم‌کاری تیروئید که از یک پژوهش ساده در استان اصفهان آغاز شد، افزود: این دستاورد نشان می‌دهد که تحقیقات کاربردی می‌توانند به سیاست‌های ملی سلامت تبدیل شوند و جان هزاران نفر را نجات دهند.

رئیس دانشگاه علوم پزشکی ایران همچنین از تعامل سازنده میان حوزه پژوهش دانشگاه‌های علوم پزشکی ایران و فسا خبر داد و اعلام کرد: تفاهم‌نامه‌ای در این زمینه در دست اقدام است تا تبادل علمی و پژوهشی میان دو دانشگاه تقویت شود.

او ضمن تقدیر از تلاش‌های استاد فرجام در حوزه پژوهش و فناوری دانشگاه علوم پزشکی فسا، حضور ایشان را یکی از نقاط قوت این دانشگاه عنوان کرد و افزود: ایجاد شبکه‌سازی علمی و تعامل سازنده با وزارت بهداشت و سایر دانشگاه‌ها، دانشگاه فسا را به یک قطب درخشان پژوهش و فناوری تبدیل کرده است.

توکلی در بخش دیگری از سخنان خود، روز ولادت حضرت فاطمه زهرا (س) را به مادران و زنان فداکار جامعه اسلامی تبریک گفت و نقش آنان را در خانواده‌ها منشا خیر و برکت دانست.

او با اشاره به پنجاهمین سالگرد دانشگاه علوم پزشکی ایران و اشتراکات آن با دانشگاه فسا، حضور استاد ملک‌زاده از مفاخر پزشکی کشور در این مراسم را ارزشمند خواند و تاکید کرد: دانشگاه‌ها باید با ایجاد همگرایی و ارزش‌آفرینی، انگیزه‌های علمی و اجتماعی را در میان دانشجویان تقویت کنند.

ارتباط علمی و پژوهشی میان دانشگاه‌ها زمینه‌ساز تربیت مدیران آینده کشور

رئیس دانشگاه علوم پزشکی فسا در دوازدهمین جشنواره حکیم شرق و آیین تجلیل از پژوهشگران و فناوران برتر دانشگاه با تاکید بر اهمیت پژوهش و نخبه‌پروری، پژوهش را زیربنای پیشرفت کشور دانست و ارتباط علمی میان دانشگاه‌ها را زمینه‌ساز تربیت مدیران آینده معرفی کرد.

بابک پزشکی این دانشگاه را یکی از قطب‌های آموزشی و درمانی جنوب شرق استان فارس دانست و گفت: دانشگاه فسا از بدو تأسیس تاکنون توانسته خدمات گسترده‌ای در حوزه آموزش، بهداشت، درمان و پژوهش به مردم منطقه و استان‌های همجوار ارائه دهد.

او با بیان اینکه پژوهش و تحقیقات علمی زیربنای پیشرفت کشور است، افزود: تمام دستاورد‌های امروز در حوزه درمان و پزشکی حاصل مطالعات و تحقیقات گذشته است. اگر این روند به صورت منسجم و برنامه‌ریزی‌شده ادامه یابد، می‌تواند بسیاری از مشکلات کشور را در حوزه‌های مختلف از جمله کشاورزی و صنعت نیز برطرف کند.

پزشکی همچنین بر ضرورت ایجاد شبکه همکاری میان دانشگاه‌های علوم پزشکی و سایر دانشگاه‌های کشور تاکید کرد و گفت: ارتباط علمی و پژوهشی میان اساتید و دانشجویان دانشگاه‌های مختلف می‌تواند زمینه ارتقای دانش و تربیت مدیران آینده کشور را فراهم سازد.

رئیس دانشگاه با اشاره به دغدغه‌های موجود در زمینه کاهش انگیزه پژوهشی در میان برخی اعضای هیات علمی و دانشجویان، خواستار تلاش جمعی برای تقویت روحیه علمی و پژوهشی شد و افزود: تنها راه عبور از بحران‌های کشور، علم و دانش است؛ همان‌گونه که مقام معظم رهبری بار‌ها بر آن تأکید کرده‌اند.

منبع: روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی فسا