انحصار کروز در تولید قطعات چه تبعاتی دارد؟/ آیا تولید خودرو در ایران ملی است؟
به گزارش نبض بازار- بازار قطعات در ایران به یک بازار آشفته تبدیل شده است. کروز انحصار قطعاتی را به دست دارد که باعث برهم خوردن رقابت خودروسازان به واسطه حضور این شرکت در ایران خودرو شده است. قبلاً ایران خودرو و سایپا با یک روند مشخص رقابت می‌کردند، اما با استقرار یک شرکت قطعه‌سازی در ایران خودرو، مسلماً سایپا از مزیت استفاده برابر از قطعات بی بهره ماند. تداوم این روند سایپا و دیگر خودروساز‌ها را ناچار به ورود به بازار قطعات و تولید خواهد کرد.
مدافعان و مخالفان بازار قطعه‌سازی
بازار خودرو در ایران طی سال‌های اخیر بیش از هر زمان دیگری با چالش کمبود قطعات مواجه بوده است. مشکل، تنها به واردات وابسته نیست، بلکه به ساختار انحصاری زنجیره تأمین نیز بازمی‌گردد. در قلب این معادله، نام شرکت «کروز» بیش از دیگران شنیده می‌شود؛ شرکتی که بخش قابل توجهی از تأمین قطعات برای دو خودروساز بزرگ کشور، ایران‌خودرو و سایپا، را در اختیار دارد.
کارشناسان معتقدند انحصار کروز در تأمین قطعات، عملاً دست خودروسازان را برای تنوع‌بخشی به منابع تأمین بسته و باعث افزایش هزینه تمام‌شده خودرو شده است. این شرایط، ضمن فشار به مصرف‌کننده، رقابت‌پذیری را از صنعت سلب کرده و کیفیت محصولات نهایی را تحت تأثیر قرار داده است. از سوی دیگر، بسیاری از قطعه‌سازان کوچک و متوسط گلایه دارند که امکان ورود به زنجیره اصلی تأمین را ندارند. آنها می‌گویند روابط خاص و قرارداد‌های انحصاری باعث شده سهم بازار در اختیار تعداد محدودی شرکت باقی بماند، در حالی‌که ظرفیت فنی و تولیدی در سطح کشور گسترده است.
با وجود انتقاد‌ها، مدافعان کروز می‌گویند این شرکت توانسته در شرایط سخت تحریم، تولید قطعات حساس و پیچیده را بومی‌سازی کند و مانع از توقف کامل خطوط تولید شود. با این حال، پرسش اصلی همچنان پابرجاست: آیا ادامه این مدل انحصاری به نفع صنعت خودرو و مصرف‌کننده ایرانی خواهد بود یا وقت آن رسیده که ساختار تأمین قطعات بازنگری شده و فضای رقابتی واقعی ایجاد شود؟
انحصاری ناشی از واردات
بازار قطعات خودرو رنگ و بوی انحصار به خود گرفته است. اقدامات کروز و عدم توزیع به موقع و کافی به دیگر خودروسازان باعث کاهش تولید و قدرتمند‌تر شدن ایران خودرو شده است. این در حالیست که ایران خودرو امتیاز بزرگی به دست نیاورده بلکه دیگر خودروساز‌ها را با چالش قطعات، عقب انداخته است. نکته قابل توجه اینجاست که خود کروز هم تولید‌کننده ملی نیست و به طور کلی نمی‌توان ادعا کرد که ایران در حال تولید خودرو ملی است. چندی پیش بود که پوردهقان، عضو کمیسیون صنایع مجلس در همین رابطه گفت: «از همان روزی که خودروسازان ادعا کردند خودروی ملی تولید کرده‌اند به آقایان تذکر دادیم که عمده قطعات تولیدات ایران خودرو و سایپا از دیگر کشور‌ها وارد می‌شود.»
مرکز پژوهش‌های مجلس نیز بر این باور است که صنعت خودرویی ایران وابستگی به واردات دارد و به جای ارزآوری، تراز منفی ارزی دارد.
کارشناسان چه می‌گویند؟
محمدرضا نعمت بخش، در رابطه با انحصار در بازار قطعات خودرو به «نبض بازار» گفت:«به هیچ وجه کمبود و انحصاری در قطعات احساس نمی‌شود. نوسان قیمت قطعات هم نسبت به نوع قطعه متفاوت است. فولاد مبارکه ۱۷ درصد قیمت محصولات خود را افزایش داده که اثر مستقیمی بر تولید قطعه دارد. الان انحصاری در بازار وجود ندارد که کروز دست اندرکار باشد. برای بسیاری از قطعات چندصد کارخانه وجود دارد. اینها بهانه‌هاییست که مطرح می‌شود تا واردات افزایش یابد. واردات مواد اولیه قطعات ما سالانه ۲ الی ۳ میلیارد دلار است. مواد اولیه قطعه سازان باعث ساختن ۱۵ میلیارد خودرو می‌شود. اگر قیمت‌گذاری داخل درست شود، تمامی نیاز داخل را برای خودرو‌های متوسط می‌توانیم تأمین کنیم. خودرو‌های گران قیمت و خودرو‌های خاص می‌توانند از قطعات آلمانی یا ژاپنی و … استفاده کنند. برای خودرو‌هایی که داخلی ساز هستند، کاهش تعرفه ۲۰ درصدی درست نیست.»
او افزود: «اگر به صنعت قطعه‌سازی رسیدگی شود، هم می‌تواند نیاز کشور را برطرف کند، هم می‌تواند باعث رشد اشتغال زایی شود. دولت باید از قیمت‌گذاری دستوری و دخالت در مدیریت‌ها دست بر دارد. دخالت دولت در قیمت‌گذاری باعث ۲۸۰ همت خودروساز شده که اثر مستقیم آن بر روی فعالیت قطعه سازان است. الان ۶۰ همت بدهی پیش رو به صورت چک از سوی خودروساز در بازار قطعه سازان وجود دارد.»
|
مطالب پیشنهادی از سراسر وب |
