عملیاتی که جهان را جای خطرناکتری کرد

باشگاه خبرنگاران جوان – سال پیش در چنین روزی (۱۷‌سپتامبر ۲۰۲۴) انتشار خبر انفجار پیجرها در لبنان همه را در بهت و ترس فرو برد. حدود چهل نفر از جمله چند کودک کشته و بیش از سه هزار نفر مجروح و معلول شدند.فردای آن روز، ۱۸ سپتامبر نیز صدها بیسیم به همین ترتیب منفجر شد. هدف اصلی اعضای حزب‌الله لبنان بود، اما ۱۲ تن از کشته‌شدگان و برخی از مجروحان غیر نظامی و مشغول زندگی عادی خود بودند. 

مجتبی امانی، سفیر ایران در لبنان نیز از جمله این آسیب دیدگان بود. او در این حادثه یک چشم خود را از دست داد و چشم دیگرش به شدت آسیب دید. تقریبا همه در اینکه اسرائیل این اقدام را انجام داده، متفق بودند، اما پس از گذشت دو ماه بود که اسرائیل مسئولیتش را پذیرفت. عملیات پیجر پیامدهای بسیاری برای حزب‌الله لبنان داشت.

بسیاری از نیروهای حزب‌الله در این حادثه نابینا شدند یا از ناحیه کمر یا دست‌ دچار آسیب‌های جدی و معلولیت شدند. در واقع این بدان معناست که در این عملیات، حزب الله حدود سه هزار نفر از نیروهایش را از دست داد. بعلاوه، بخش زیادی از توان دیگر نیروها نیز که در این حادثه آسیب ندیده بودند، معطوف به کمک‌رسانی به آسیب دیدگان شد. همین به اسرائیل فرصت داد، بسیاری از دیگر نیروهای حزب‌الله را در طی چند روز شناسایی کند.

حادثه انفجار پیجرها را می‌توان نقطه عطفی برای درک و تحلیل وضعیت کنونی حزب‌الله دانست. برای همین هم بود که بعدها یعنی فوریه ۲۰۲۵، نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، در سفر به ایالات متحده یک پیجر طلایی یادبود به دونالد ترامپ هدیه داد و ترامپ به هدیه او اینطور پاسخ داد: «عملیات فوق‌العاده‌ای بود».

بنابر گزارش‌ها، پیجرهای بمب‌گذاری‌شده از طریق شرکت‌های صوری و احتمالا از طرف مجارستان به حزب‌الله لبنان فروخته شده بود. بسیاری این عملیات را محکوم کرده و آن را جنایت جنگی توصیف کردند. این عملیات مغایر با کنوانسیون مربوط به استفاده از تلهٔ انفجاری (Convention on Certain Conventional Weapons) شناخته شد که اسرائیل نیز آن را امضا کرده است. بنابر این کنوانسیون استفاده از «تله انفجاری یا سایر اشیاء قابل حمل بی‌خطر، که ممکن است حاوی مواد انفجاری باشند» ممنوع است.

تجربه حملات سایبری، سرقت اطلاعات یا ایجاد اختلال در تجهیزات سخت‌افزاری هوش مصنوعی چیز تازه نیست. آنچه حادثه لبنان را از حملات سایبری گذشته متفاوت کرد، تبدیل یک وسیله بی‌خطر به یک سلاح بود. این حادثه یک هشدار بود. جهان می‌تواند خطرناک‌تر از چیزی باشد که تا پیش از عملیات پیجرها به نظر می‌رسید.

خاکریزهای جنگ می‌تواند تا داخل خانه‌ها گسترش یابد. این ویژگی جنگ‌های نوین قرن ۲۱ است، جنگ‌های ترکیبی یا همان به اصطلاح جنگ‌های هیبریدی. دشمن می‌تواند بکشد بی‌آنکه حتی گلوله‌ای شلیک کرده باشد. می‌تواند تمام نظامات اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، و حتی نظامی و انتظامی را بهم بریزد بی‌آنکه نیاز داشته باشد مزدورانی برای این کار اجیر کند. پس از این بود که زنگ خطرها درباره امکان تبدیل هر وسیله‌ای به یک سلاح به صدا درآمد. هر چیزی که به اینترنت وصل باشد، می‌تواند یک اسلحه باشد. 

سال ۲۰۱۶، گزارش‌هایی درباره انفجار گوشی‌های گلکسی نوت ۷ سامسونگ منتشر شد. این گوشی‌ها به دلیل نقص در باتری و طراحی معیوب آن دچار انفجار می‌شدند. 

هرچند این موضوع به ظاهر تنها یک شکست اقتصادی و تبلیغاتی برای سامسونگ بود، اما معنای پنهان دیگری هم داشت؛ ابزار هوش مصنوعی حتی بدون اینکه حاوی ماده انفجاری باشند، می‌توانند تبدیل به یک بمب شوند. سامسونگ در نهایت مجبور به جمع‌آوری و توقف تولید این محصول خود شد.

با گسترش تهدیدات امنیتی در حوزه هوش مصنوعی، سازمان‌های بین‌المللی و حقوق بشری تلاش می‌کنند پروتکل‌هایی در جهت جلوگیری از سوءاستفاده از فناوری‌ها در سطح جهانی تصویب کنند، اما برای هیچ یک، ضمانت اجرایی وجود ندارد. برای همین اگر روزی گوشی تلفن‌تان شروع به شماره‌گیری کرد، کانال‌های تلویزیون خودبه‌خود بالا و پایین شد، صدای موزیک ضبط‌تان مدام کم و زیاد شد، لباسشویی، لباس‌ها را ناگهان به بیرون پرتاب کرد، یا حتی یخچال شروع به راه رفتن یا حرف زدن کرد، یا حین رانندگی کنترل خودروی‌تان را از دست دادید تعجب نکنید، فرار کنید، به شما حمله شده است.

در جهانی که همه چیز آن درهم تنیده است و به قدر دهکده‌ای کوچک شده‌ است و تکه‌ها و قطعات هر محصول و کالایی؛ از دستگاه‌های کوچک بازی کامپیوتری گرفته تا غول‌پیکرترین دستگاه‌های های‌تک صنعتی، از خودروهای شخصی تا هواپیماهای پهن‌پیکر مسافربری و از محصولات غذایی تا محصولات بهداشتی و درمانی، از نقاط مختلف این دهکده به پرواز درمی‌آیند تا در نقطه‌ای بهم برسند، دیگر چه کسی به دیگری اعتماد خواهد کرد.

جهان پس از عملیات پیجرلبنان، با جهان پیش از آن فرق کرده است. حادثه لبنان آغاز جنگ سرد تازه بود؛ اگر اسرائیل از وسیله‌ای غیر نظامی، برای حذف دشمنانش استفاده کرده است، چرا دیگران نکنند.

منبع: ایسنا