کدام پادشاه ایرانی با حضرت یوسف همزمان بود؟

باشگاه خبرنگاران جوان – تعیین هویت دقیق حاکم ایران در زمان حضرت یوسف (علیه السلام) یک چالش تاریخی و مذهبی است. دلیل آن این است که منابع مذهبی اغلب بر جنبه‌های اخلاقی تمرکز دارند تا گاه‌شماری دقیق و همچنین مفهوم «ایران» به عنوان یک امپراتوری متمرکز آریایی، در دوره‌ای پس از زمان تخمینی زندگی حضرت یوسف شکل گرفت. 

دیدگاه مذهبی و همزمانی

بر اساس گاه‌شماری سنتی که در برخی منابع اسلامی مطرح شده، وقایع زندگی حضرت یوسف بر پایه «سال‌های پس از هبوط حضرت آدم» تعیین می‌شود.

زمان‌بندی حضرت یوسف: حضرت یوسف در سال ۳۵۵۶ پس از هبوط حضرت آدم متولد شد و در سال ۳۶۶۶ وفات یافت. 

همزمانی ادعایی با مادها: بر اساس این گاه‌شماری، کوروش در سال ۳۶۶۸ پس از هبوط آدم به پادشاهی نشست. از این رو، نتیجه‌گیری می‌شود که پادشاهان ماد در زمان حیات حضرت یوسف (علیه السلام) در ایران حکومت می‌کردند. اگرچه دقیقاً مشخص نیست که کدام پادشاه ماد کاملاً همزمان با ایشان بوده است. 

دیدگاه تاریخی و باستان‌شناسی و همزمانی

بر اساس تحقیقات تاریخی مدرن و شواهد باستان‌شناسی، دیدگاه متفاوتی مطرح می‌شود که گاه‌شماری سنتی را به چالش می‌کشد. 

زمان‌بندی تاریخی حضرت یوسف: بر اساس شواهد باستان‌شناسی مانند پاپیروس‌ها و سنگ‌نبشته‌های مصری، زمان تقریبی زندگی حضرت یوسف به حدود ۱۷۰۰ تا ۱۶۰۰ قبل از میلاد نسبت داده می‌شود. این دوره با عصر دوم میانی مصر (حکومت هیکسوس) همخوانی دارد. 

حکومت‌های ایران در آن دوران: در قرن ۱۷ و ۱۶ قبل از میلاد، منطقه‌ای که اکنون ایران نامیده می‌شود، هنوز یک واحد سیاسی یکپارچه نبود. تمدن اصلی حاکم در جنوب غربی ایران (خوزستان و فارس امروزی)، عیلامی‌ها بودند. 

عیلامی‌ها تحت سلسله‌هایی مانند سوکالماه (۱۹۰۰ تا ۱۵۰۰ قبل از میلاد) حکومت می‌کردند. 

از پادشاهان کلیدی این دوره می‌توان به کوتیر-ناهونته اول (حدود ۱۷۳۰ تا ۱۷۰۰ قبل از میلاد) و لیلا-ایر-تاش (حدود ۱۷۰۰ تا ۱۶۹۸ قبل از میلاد) اشاره کرد. 

تمدن‌های محلی دیگری مانند ماننایی‌ها در شمال غربی و کاسی‌ها در غرب نیز وجود داشتند. 

مقایسه و تحلیل

تفاوت فاحشی بین دو دیدگاه وجود دارد: 

ویژگی     دیدگاه سنتی (مذهبی) دیدگاه تاریخی (باستان‌شناسی) 

دوره زمانی حضرت یوسف     ۳۵۵۶ تا ۳۶۶۶ پس از هبوط آدم     حدود ۱۷۰۰ تا ۱۶۰۰ قبل از میلاد

حاکم ایران     پادشاهان ماد     تمدن عیلامی (مانند کوتیر-ناهونته اول) 

زمان ظهور مادها     همزمان با یوسف     حدود ۱۰۰۰ سال پس از یوسف (قرن ۸ تا ۷ قبل از میلاد) 

ادعای دیدگاه سنتی مبنی بر همزمانی حضرت یوسف با مادها، با شواهد باستان‌شناسی در تناقض است. مادها (اقوام آریایی) حدود ۱۰۰۰ سال بعد از دوره تخمینی زندگی حضرت یوسف، وارد صحنه سیاسی ایران شدند. سلسله مادها از حدود ۶۷۸ قبل از میلاد آغاز شد، در حالی که یوسف حدود ۱۶۰۰ قبل از میلاد زندگی می‌کرد. 

بر اساس شواهد تاریخی و باستان‌شناسی، ایران در زمان حضرت یوسف تحت تسلط امپراتوری شناخته‌شده‌ای مانند هخامنشیان یا مادها نبوده، بلکه تحت فرمانروایی تمدن‌های پیش‌آریایی مانند عیلامی‌ها قرار داشت، که پایتخت آن‌ها شهر شوش بود. هیچ پادشاه ایرانی متمرکز و واحدی در آن دوران شناسایی نشده است.

منبع: فرارو