شاهد بنی اسدی در خراسان نوشت: ریشه درگیری امروز سودان به انقلاب ۲۰۱۸ برمی گردد که با خواست خروج ارتش از سیاست بود. با این حال سازوکار گذار به حکومت غیرنظامی از روی کاغذ جلوتر نرفت.
ارتش سودان (به‌عنوان نهاد تاریخی قدرت) و نیروهای پشتیبانی سریع یا همان RSF به عنوان شبکه‌ای شبه‌نظامی باید ادغام می‌شدند و مسیر انتخابات را هموار می‌کردند. هر دو طرف می‌دانستند این ادغام به معنای واگذاری اهرم‌های مالی، اطلاعاتی و زمینی است.
این وضعیت و بن‌بست در مسیر ادغام، باعث جنگی سراسری در آوریل ۲۰۲۳ شد. از آن روز، خارطوم شطرنجی از خطوط درگیری شد و مرکز ثقل به غرب و جنوب سودان جابه‌جا شد؛ جایی که نیروهای شبه نظامی RSF شبکه‌های اجتماعی-اقتصادی عمیق‌تری دارند. ارتش نیز برای حفظ دست بالا به پشتیبانی بیرونی و برتری هوایی تکیه کرد.
اهمیت سودان برای ایران در دو موضوع بسیار بالاست. نخست، جغرافیای دریای سرخ است. هر بی‌ثباتی در این ناحیه روی همه بازیگران ساحل و شاخ آفریقا سایه می‌اندازد. اهمیت دوم، از نظر سیاست منطقه‌ای است. سودان محل تلاقی حساسیت‌های مصر، امارات، عربستان و برخی دیگر بر سر بنادر، مرزهای صحرایی و بازار تسلیحات است. هر مداخله نسنجیده‌ای در این میدان، تهران را ناخواسته وارد رقابت‌های تو در تو و بی‌بازگشت می‌کند. به بیان روشن‌تر، سودان نه خلائی برای پر شدن، بلکه گره‌ای است که اگر با شتاب و از سر هیجان کشیده شود، طناب‌های دیگری را سخت‌تر می‌کند.
در چنین محیطی، سیاست بهینه ایران گسترش نفوذ از مسیرهای کم‌هزینه و پر مشروعیت است که باید با منطق عمل‌گرایانه همراه شود. تهران با حمایت عملی از آتش‌بس‌های مقطعی، تعریف کانال‌های امدادی و حقوق بشری و پذیرش نقش تسهیلگر می‌تواند نقش آفرینی موثر و مشروعیت‌زایی در این میدان داشته باشد. در کنار این روایت، پیگیری منافع سیاسی-اقتصادی ایران در این کشور نیز با زمینه اجرایی بهتری مواجه خواهد بود.
در تصور برخی، ممکن است سودان گزینه‌ای برای اضافه شدن به محور مقاومت باشد؛ با این حال چنین روایتی بیش از آن‌که نفوذ بسازد، هزینه می‌تراشد. سودان امروز دولت‌های موازی و جوامع متکثری دارد و برای بقا به موازنه میان همسایگان عربی-آفریقایی‌اش محتاج است. ارتش این کشور، ارتش قدرتمندی نیست و نیروهای شبه نظامی نیز به کشورهای خارجی وابستگی دارند.
چنین کشوری با چنین شرایط سست و پرتنشی، عملا نمی‌تواند گزینه خوبی برای ایجاد پیوند نظامی یا ایدئولوژیک باشد. در میانه قحطی و فروپاشی نهادی، آنچه نفوذ مشروع ایران در حافظه سودان را پررنگ می‌کند، نقش حل‌کننده مسئله است؛ نقشی که هم قدرت دیپلماتیک ایران را افزایش می‌دهد و هم در این بازه زمانی پرریسک، چالش اصطکاک با مصر، عربستان و امارات را به همراه نخواهد داشت.
|
مطالب پیشنهادی از سراسر وب |
