در هفته‌های گذشته، زنگ خطرهای مربوط به بحران کم‌آبی بیش از پیش در کانون توجه قرار گرفته است. اعلامیه مسعود پزشکیان درباره کاهش بارش‌های پاییزی خبر از آینده‌ای چالش‌برانگیز می‌دهد. وی هشدار داد اگر تا پایان آبان‌ماه بارندگی مطلوبی رخ ندهد، ممکن است جیره‌بندی آب در شهرهای بزرگ اجرایی شود.
او حتی در بدترین حالت از امکان تخلیه مناطق پرتراکم، از جمله تهران، صحبت کرد. این اظهارات که پیش‌تر تنها از سوی متخصصان محیط زیست مطرح می‌شد، اکنون وارد مرحله سیاست‌گذاری‌های رسمی شده است. بدون شک این موضوع به‌شدت می‌تواند ابعاد مختلف اقتصادی و اجتماعی کشور را تحت تأثیر قرار دهد.
کارشناسان متخصص اقلیمی نیز هشدار داده‌اند که کشور در حال ورود به یکی از خشک‌ترین دوره‌های تاریخی خود است. عوامل متعددی مثل کاهش آب‌های زیرزمینی، کاهش حجم آب سدها و افزایش مصرف بخش‌های خانگی و صنعتی، وارد آوردن فشار بی‌سابقه‌ای به منابع آبی را شدت بخشیده است. بدیهی است این مسئله تنها به کمبود بارندگی محدود نیست، بلکه نتیجه دهه‌ها بهره‌برداری‌های ناپایدار و توسعه شهری بدون در نظر گرفتن ظرفیت‌های طبیعی است. اکنون شاهد هستیم که چنین سیاست‌گذاری‌هایی چگونه به سرعت پیامدهای خود را نشان داده‌اند.
این چالش تنها مربوط به عرصه محیط‌زیست نیست و اثرات آن بر دیگر بخش‌های جامعه، حتی در بازار مسکن نیز جلوه‌گر شده است. تغییرات الگوی مصرف و امکان‌سنجی سکونت در نقاط مختلف کشور، حرکت‌های جمعیتی گسترده‌ای را ایجاد کرده است. در همین راستا، تحلیلگران بازار مسکن تأکید دارند: مقوله «امنیت آب» به عاملی جدی در تعیین ارزش و آینده قیمت مسکن تبدیل شده است.
آینده قیمت‌گذاری مسکن در مواجهه با کم‌آبییکی از پرسش‌های کلیدی این است که آیا کاهش منابع آبی و احتمال اعمال محدودیت‌های جیره‌بندی، می‌تواند قیمت‌های بخش مسکن را دگرگون کند؟ پاسخ مثبت کارشناسان مشخص است اما این تغییرات، بسته به منطقه متفاوت خواهد بود.
موج جدید مهاجرت داخلی و تغییر ترجیحات سکونتی
نگرانی‌های عمومی نسبت به بحران آب، ساکنان و سرمایه‌گذاران را به فکر انتقال به مناطقی قابل‌اتکا‌تر از منظر آبی انداخته است. مناطق شمالی و غربی کشور که منابع آبی بهتری دارند، مقصد برجسته‌ای برای مهاجرت‌های جدید بوده‌اند. همین امر منجر به افزایش قیمت ملک و زمین در این مناطق شده است.
در سوی دیگر، شهرهای بزرگ که هم با بحران کم‌آبی و هم با فشارهای جمعیتی مواجه‌اند، ممکن است در رشد قیمت‌ها دچار چالش شوند. علاوه بر این، بحران آب تأمین بسیاری از مصالح ساختمانی نظیر بتن و فولاد را تحت تأثیر قرار داده که خود هزینه‌های ساخت‌وساز را افزایش داده است. نتیجه مستقیم این وضعیت رشد قیمت مسکن نوساز خواهد بود.
از سوی دیگر، نگرانی‌های مربوط به ریسک‌های محیطی بر میزان سرمایه‌گذاری در مناطق پرخطر نیز تأثیرگذار است. با افزایش احتمالات جابه‌جایی اجباری یا قطع خدمات شهری، سرمایه‌گذاران منطقی اینکه در چنین مناطق پرریسکی سرمایه‌گذاری کنند را زیر سوال می‌برند. این موضوع حتی پیش از وقوع بحران، قیمت‌ها را متأثر خواهد کرد، زیرا بازار مسکن بسیار زودتر از وقوع رویدادهای واقعی تحت تأثیر «انتظارات» قرار می‌گیرد.
معیار جدید ارزش‌گذاری خانه‌ها
دیگر معیارهای گذشته مانند متراژ یا نزدیک بودن به امکانات شهری، تنها عامل تعیین‌کننده ارزش مسکن نخواهند بود. از این پس، ارزش مسکن در کشور بیش از هر زمان دیگر به «امنیت منابع طبیعی و پایداری محیطی» وابسته خواهد بود.
شکل‌گیری عصر جدید جغرافیایی برای بازار مسکن
مناطق مختلف ایران، بسته به وضعیت اقلیمی خود، با تحولات متنوعی در بازار مسکن روبه‌رو خواهند شد. مناطقی که از معضل کم‌آبی شدید رنج می‌برند، ممکن است سکونت‌پذیری خود را از دست بدهند. با کاهش جذابیت این مناطق، ریزش تقاضا و توقف روند افزایش قیمت‌ها محتمل است. در عوض، مناطقی با وضعیت آبی مطلوب‌تر همچون شمال کشور، احتمالاً رشد چشمگیری را در قیمت مسکن تجربه خواهند کرد، چرا که مقصد مهاجرت‌های جدید می‌شوند.
این تغییرات به تحولات الگوهای شهرسازی نیز منجر خواهد شد. شهرهای آینده باید به نحوی طراحی شوند که فشار کمتری بر منابع آبی وارد کنند. این تغییر شامل محدودیت‌هایی در ساخت برج‌ها، توسعه شهرک‌های کم‌مصرف و بهره‌گیری از مدیریت هوشمند منابع است.
نتیجه‌گیری کلی اینکه بحران آب، اکنون نه تنها یک چالش محیط‌زیستی بلکه یک هشدار بزرگ برای آینده مسکن و شهرنشینی به حساب می‌آید. باید توجه داشت که بدون برنامه‌ریزی منسجم برای مدیریت بحران، ساختار ارزش‌گذاری املاک در کشور دچار دگرگونی‌های شدیدی خواهد شد.
شهرهای کم‌آب (تهران، اصفهان، کرمان)
بحرانی
بی‌ثباتی قیمتی، ریسک افزایش مهاجرت معکوس
مناطق شمالی و غربی
مناسب
افزایش تقاضا و رشد قیمت
مناطق جنوبی و کویری
آسیب‌پذیر
کاهش جذابیت سکونت طولانی‌مدت
برای پیگیری تازه‌ترین خبرها در حوزه مسکن و تحولات بازار، به سرویس راه و مسکن در پایگاه خبری گسترش نیوز مراجعه کنید.
|
مطالب پیشنهادی از سراسر وب |
