صنعت چوب قم در سایه خام فروشی؛ از کمبود نقدینگی تا غفلت در برندسازی

باشگاه خبرنگاران جوان؛زهره شعبانی – در دل کوچه‌های قدیمی قم، جایی میان غبار اره‌برقی‌ها و بوی چوب تازه، هنرصنعتی نفس می‌کشد؛ از سیرو تا کاسه‌گری، از شهرک ثامن تا خیابان سلامت، کارگاه‌های ساخت مبل و مصنوعات چوبی همچنان فعال‌اند؛ حتی در بازار کهنه، ردپای این صنعت دیرینه به چشم می‌خورد. با آنکه طبق برآوردهای غیررسمی، بیش از ۳۵ درصد مصنوعات چوبی کشور در قم تولید می‌شود و بخش قابل توجهی از آن به صورت اسکلت مبل راهی استان‌هایی چون تهران، اصفهان و شیراز می‌گردد، اما پرسش  همچنان پابرجاست: چرا قم با این حجم تولید، هنوز نتوانسته سهمی شایسته از منافع اقتصادی این صنعت به‌دست آورد؟ آیا صدای اره‌برقی‌ها قرار نیست روزی به صدای رونق تبدیل شود؟

صنعت چوب در استان قم یکی از قطب های تولیدی کشور با وجود ظرفیت‌های گسترده در اشتغال‌زایی و تولید، با مجموعه‌ای از موانع ساختاری و اجرایی مواجه است که روند توسعه آن را کند کرده است. 

جمعیت چهارهزار واحدی صنعت چوب قم 

استان قم با برخورداری از بیش از چهار هزار واحد فعال در حوزه چوب و مبلمان، یکی از قطب‌های تولیدی کشور به‌شمار می‌آید؛ بخش قابل توجهی از تولیدات قم به‌صورت اسکلت مبل و قطعات اولیه به استان‌های دیگر ارسال می‌شود؛ جایی که فرآیند تکمیل، بسته‌بندی، برندسازی و فروش نهایی انجام می‌گیرد. در نتیجه، سود اصلی این هنرصنعت دیرینه نه در کارگاه‌های قم، بلکه در نمایشگاه‌های تهران، اصفهان و شیراز رقم می‌خورد.

شهرک ثامن؛ فرصت مغفول مانده برای استقرار واحد‌های صنعتی

عباس گلابگیران، رئیس اتحادیه درودگران استان قم در گفتگو با خبرنگار ما، با اشاره به ساخت شهرک صنعتی ثامن از سال ۱۳۹۲ برای استقرار فعالان صنعت چوب، می‌گوید بسیاری از واحد‌های تولیدی در این حوزه کوچک‌مقیاس هستند و توان مالی لازم برای حضور در این شهرک را ندارند.

او همچنین نبود راه دسترسی مناسب به این شهرک را یکی دیگر از موانع جدی در مسیر بهره‌برداری کامل از ظرفیت‌های آن عنوان کرد.

تشکیل انجمن تخصصی چوب قم؛ گامی برای انسجام تولیدکنندگان  

وحید آشتیانی،مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی قم در گفتگو با خبرنگار ما با تأکید بر ضرورت تقویت تشکل‌های تخصصی، تشکیل انجمن صنایع چوب استان را راهی برای هم‌افزایی واحدهای تولیدی، بررسی مشکلات بخشی و ارتقای جایگاه صنایع داخلی دانست.

او گفت این رویکرد در اولویت برنامه‌های توسعه‌ای قرار دارد و با برگزاری مجمع عمومی تولیدکنندگان مبلمان و بازدیدهای تخصصی، زمینه انسجام و تبادل تجربه میان فعالان صنعت فراهم می‌شود.  

به گفته آشتیانی خوشه مبلمان استان قم با چهار هزار واحد تولیدی و صنفی و ۲۰ هزار نفر اشتغال مستقیم و تولید ۳۰ درصد از مصنوعات چوبی کشور یکی از قطب‌های تولید مبلمان و محصولات چوبی محسوب می‌شود.

اختصاص اعتبار ۱۰۰ میلیارد تومانی برای حمایت از صنعتگران

روح‌الله ابراهیمی، معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری قم در گفتگو با خبرنگار ما، از تخصیص یک خط اعتباری به ارزش ۱۰۰ میلیارد تومان برای فعالان صنعت چوب خبر می‌دهد و این اقدام را بخشی از تلاش دولت برای رفع مشکلات این حوزه می‌داند. به گفته وی، نبود آموزش‌های تخصصی و به‌روزرسانی فناوری‌های تولید، موجب عقب‌ماندگی قم نسبت به سایر استان‌ها در زمینه ارزآوری و رونق اقتصادی شده است.

اختصاص زمین برای ایجاد نمایشگاهی در محور قم–تهران

او گفت:در راستای رفع دغدغه فعالان صنعت چوب در زمینه نبود فضای نمایشگاهی، استانداری قم سه هکتار زمین در ابتدای محور پرتردد قم–تهران اختصاص داده است.این اقدام  گامی مؤثر در جهت معرفی برند واحد صنعت چوب قم و تقویت جایگاه این صنعت در بازار‌های داخلی و خارجی خواهد بود.

عقب‌ماندگی قم از رقبا؛ ضرورت توجه به برندسازی

معاون اقتصادی استانداری قم برندسازی را یکی از نیاز‌های حیاتی صنعت چوب دانسته و تأکید می‌کند که شهر‌هایی مانند ملایر، با ورود دیرهنگام به این عرصه، توانسته‌اند با تمرکز بر برند و بازار، جایگاه ملی خود را تثبیت کنند.

او  صنعت چوب را دارای ظرفیت بالای صادرات، ارزآوری و اشتغال‌زایی دانسته و خواستار حمایت جدی‌تر از فعالان این حوزه شده است.

زنجیره ناقص تولید در سایه خام فروشی ؛ مانعی برای ارزش افزوده

اکبر ابدالی، مدیرکل صنعت، معدن و تجارت استان قم در گفتگو با خبرنگار ما، با اشاره به فعالیت بیش از ۴۰۰۰ واحد صنفی در حوزه چوب و مبلمان، این صنعت را بزرگ‌ترین منبع اشتغال صنعتی استان معرفی می‌کند. با این حال، او  خام‌فروشی و ناتمام ماندن زنجیره تولید را از عوامل اصلی عدم تحقق ارزش افزوده در قم می‌داند.

او گفت: نبود زیرساخت‌های مناسب برای فرآوری نهایی، فقدان برند واحد، کم‌توجهی به آموزش‌های تخصصی و غیبت در بازارهای بین‌المللی، از جمله عواملی هستند که صنعت چوب قم را در چرخه خام‌فروشی نگه داشته‌اند.

سهم ناچیز قم از صادرات ملی

او گفت:در حالی‌که حجم صادرات چوب و مبلمان کشور به ۵۰ میلیون دلار می‌رسد، سهم استان قم کمتر از یک میلیون دلار است؛ رقمی که با توجه به ظرفیت تولیدی استان، فاصله‌ای چشمگیر با جایگاه واقعی آن دارد. ابدالی بر ضرورت تشکیل کارگروه‌های صادراتی و حضور فعال در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی برای کشف بازار‌های جدید تأکید کرد.

برنامه‌های حمایتی برای تأمین مواد اولیه و نقدینگی

مدیرکل صمت قم تأمین مواد اولیه و نقدینگی را دو چالش اساسی صنعتگران این حوزه دانسته و از برنامه‌های کلان برای رفع این مشکلات خبر می‌دهد.

او  همچنین به ظرفیت‌های ستاد تسهیل و رفع موانع تولید اشاره کرد  که شامل مشوق‌های مالی و تسهیلاتی برای حمایت از تولیدکنندگان است. ابدالی در پایان، کم‌توجهی به برندسازی و نیاز‌های بازار را از مهم‌ترین ضعف‌های صنعت چوب قم برمی‌شمارد.

قم؛ گنجینه‌ای خاموش در صنعت چوب و مبلمان

استان قم، با پشتوانه‌ای غنی از نیروی انسانی ماهر، دانش فنی و تجربه‌های انباشته در حوزه چوب و مبلمان، ظرفیت آن را دارد که به یکی از قطب‌های صادراتی کشور بدل شود. اما این ظرفیت بالقوه، تا زمانی که در مسیر توسعه صنعتی بازنگری نشود، همچنان در سایه باقی خواهد ماند.

کارشناسان معتقدند تحقق این چشم‌انداز نیازمند تدوین نقشه‌راه دقیق صنعتی، حمایت‌های هدفمند دولتی، آموزش‌های تخصصی، تقویت زیرساخت‌های برندینگ و حضور مؤثر در بازارهای بین‌المللی است؛ مجموعه‌ای از اقدامات که می‌تواند قم را از تولیدکننده خام به صادرکننده ارزش‌افزوده تبدیل کند.