بریتانیا نخستین پروژه رآکتور هسته‌ای کوچک رولزرویس را با وجود مخالفت و فشار آمریکا تأیید کرد

تصمیم دولت بریتانیا برای انتخاب رولزرویس به‌عنوان توسعه‌دهنده اصلی رآکتورهای هسته‌ای کوچک (SMR) با انتقاد شدید دولت ترامپ در آمریکا مواجه شده است؛ دولتی که امیدوار بود شرکت آمریکایی وستینگهاوس هدایت پروژه را بر عهده بگیرد. با وجود ایجاد تنش دیپلماتیک، لندن می‌گوید توسعه SMRها مقدمه یک «رنسانس هسته‌ای داخلی» است و در عین حال مسیر همکاری‌های آینده با شرکت‌های آمریکایی را هم باز نگه می‌گذارد.

بریتانیا

پس از انتخاب شرکت رولزرویس SMR به‌عنوان پیمانکار ترجیحی برای ساخت نخستین رآکتورهای ماژولار کوچک بریتانیا، دولت این کشور آغاز رسمی توسعه پروژه را در ولز تأیید کرده است. انتظار می‌رود SMRها سهم ظرفیت هسته‌ای بریتانیا را افزایش داده و این کشور را به یکی از بازیگران جدی این عرصه تبدیل کنند. اما دولت ترامپ که اخیراً توافق همکاری هسته‌ای با لندن امضا کرده، مخالف سپردن این پروژه به یک شرکت بریتانیایی است.

در ژوئن، دولت اعلام کرد که رولزرویس به‌عنوان شریک اصلی برای همکاری با Great British Energy – Nuclear (GBE-N) انتخاب شده است؛ این انتخاب نهایی به امضا و تصویب رسمی قرارداد وابسته است. دولت حدود ۳.۳ میلیارد دلار برای این برنامه اختصاص داده است؛ رقمی که انتظار می‌رود زمینه‌ساز ۳ هزار شغل تخصصی جدید شده و برق پاک معادل مصرف ۳ میلیون خانه را تأمین کند.

این پروژه نقطه عطفی در رویکرد لندن به انرژی هسته‌ای است؛ همزمان با ساخت دو نیروگاه بزرگ جدید و ورود به سرمایه‌گذاری جدی در نسل تازه فناوری‌های هسته‌ای. SMRها کوچکتر و سریع‌تر از نیروگاه‌های سنتی ساخته می‌شوند و به‌دلیل ماژولار بودن، ظرفیت آنها به‌مرور و بر اساس نیاز قابل افزایش است.

در نوامبر، دولت اعلام کرد که سایت وایلْفا (Wylfa) در جزیره انگلسی در ولز میزبان نخستین پروژه خواهد بود؛ سایتی که سه رآکتور SMR در مرحله نخست در آن احداث می‌شود و فضا برای افزایش تعداد تا هشت واحد نیز وجود دارد. آغاز ساخت از ۲۰۲۶ و شروع تولید برق در اواسط دهه ۲۰۳۰ هدف‌گذاری شده است.

نیروگاه موجود وایلْفا در سال ۲۰۱۵ خاموش شد و طرح جایگزینی بزرگ آن در ۲۰۲۱ لغو شد. پروژه جدید قرار است محرکی اقتصادی برای منطقه و فراهم‌کننده فرصت‌های شغلی چند دهه‌ای باشد. نخست‌وزیر کیر استارمر گفت:
«بریتانیا زمانی رهبر هسته‌ای جهان بود، اما سال‌ها غفلت و توقف باعث شد مناطقی مانند انگلسی عقب بمانند. امروز این روند تغییر می‌کند.»

وزیر اول ولز، ایلونید مورگان نیز از این پروژه حمایت کرده و آن را «فرصتی استثنایی برای وایلْفا» دانسته است. وزیر انرژی، اد میلیبند نیز اعلام کرده که بریتانیا وارد رقابت ساخت نسل جدید رآکتورها شده است و آموزش نیروی متخصص محلی بخشی مهم از برنامه خواهد بود.

SMRها قرار است در قالب ماژول‌های کارخانه‌ای ساخته و سپس به محل منتقل و مونتاژ شوند. چالش‌هایی همچون اخذ مجوزها، ساخت کارخانجات تولید رآکتورها و آموزش نیروی انسانی همچنان باقی است. رولزرویس نیز از تجربه طولانی خود در توسعه رآکتورهای زیردریایی‌های هسته‌ای بریتانیا برای پیشبرد پروژه استفاده خواهد کرد. این کسب‌وکار تاکنون سرمایه‌گذاران مهمی جذب کرده است، ازجمله: صندوق ثروت ملی امارات، هیئت سرمایه‌گذاری قطر، شرکت آمریکایی Constellation و شرکت انرژی چک CEZ.

اما این انتخاب با واکنش تند واشنگتن روبه‌رو شد. دولت ترامپ امیدوار بود که وستینگهاوس Electric، توسعه‌دهنده نیروگاه‌های متعارف، برای پروژه وایلْفا انتخاب شود.

پیش از اعلام تصمیم لندن، سفیر آمریکا وارن استیفنز گفته بود که بریتانیا باید «مسیر دیگری را انتخاب کند.» وی افزود:
«از این تصمیم بسیار ناامید هستیم، مخصوصاً با توجه به اینکه گزینه‌هایی سریع‌تر، ارزان‌تر و از پیش تأییدشده برای ارائه انرژی پاک و ایمن در همین مکان وجود داشت.»

این انتقادها در حالی مطرح می‌شود که دو کشور در سپتامبر توافقی ۱۰۰ میلیارد دلاری برای همکاری هسته‌ای امضا کرده بودند.

با این حال، یک منبع نزدیک به دولت بریتانیا گفت:
«این بهترین انتخاب برای بریتانیاست. این پروژه پرچمدار توسعه SMR بومی است و ما بهترین سایت را انتخاب کرده‌ایم.»

دولت لندن نیز تأکید کرده که آغاز پروژه وایلْفا «درِ همکاری با شرکت‌های آمریکایی را نمی‌بندد.» دولت هم‌اکنون در حال بررسی سایت‌های دیگر برای احداث نیروگاه‌های بزرگ‌تر مشابه هینکلی پوینت و سایزول C است که پس از تکمیل، برق مورد نیاز ۶ میلیون خانه را تأمین خواهند کرد.

در مجموع، انتخاب رولزرویس نشان می‌دهد که بریتانیا قصد دارد توسعه فناوری هسته‌ای نسل جدید را به‌صورت بومی پیش ببرد و خود را به یکی از بازیگران اصلی SMR در دهه آینده تبدیل کند؛ در حالی که ساختار صنعت هسته‌ای خود را نیز متنوع‌تر می‌سازد.